İstikbârın Sembol Tipleri (Müstekbirlerin Duayenleri)
Kuranda, özellikle şeytan (2/Bakara, 34, 7/Arâf, 11; 38/Sâd, 71-75), Firavun ve yardımcıları Karun, Hâman (23/Müminun, 45-48; 7/Arâf, 132-133; 10/Yûnus, 75-93; 28/Kasas, 39-42, 78-84; 29/Ankebut, 39), mele (ileri gelenler/etkili ve yetkili çevreler) (37/Saffat, 35-36; 7/Arâf, 74-79, 88-93), İsrailoğulları (2/Bakara, 87-88; , kâfirler, müşrikler (40/Mümin, 56; 41/Fussılet, 38; 74/Müddessir, 11-26) ve münafıklar (63/Münâfikun, 5-6) istikbârın sembol tipleri olarak öne çıkarılır.
"Karun, Firavun ve Hâmân'ı da (helâk ettik). Andolsun ki Musa onlara apaçık deliller getirmişti de onlar yeryüzünde istikbârda bulunmuşlardı/büyüklük taslamışlardı. Oysa (azabımızı aşıp) geçebilecek değillerdi." (29/Ankebut, 39)
Özellikle Firavunun çevresindeki etkili ve yetkili kişiler olan Hâman ve Karun örnekliğinde açık bir şekilde görüldüğü gibi, müstekbirler iki grupta değerlendirilebilir. Biri, ileri gelenler anlamında olan mele; diğeri refah ve servet sahibi mütref zümreler. Müstekbir prototiplerden Hâman, mele sınıfını; Karun da mütref sınıfını temsil eder. Bu anlamda ilki siyasî, dinî ve idarî kategoriyi; ikincisi de ekonomik kategoriyi ve bu kategoriler içinde yer alan güçleri ifade eder. Mele; önde gelenler, askerî, bürokratik ve politik çevrelerdir. Bir ülkenin yöneticileri ve yönetimde etkili olan askerî ve sivil çevreler, medyayı, köşe başlarını tutmuş zümreler mele kategorisine girer.
Tarihte mele dediğimiz bu sınıfların, çoğunlukla istikbâr ederek Allahın hükmüne karşı çıktıklarını ve peygamberleri çeşitli sıkıntılara ve işkencelere uğrattıklarını gözlüyoruz. Bundan dolayı Kuranda mele ile istikbâr arasında yakın bir ilişki kurulmuştur (7/Arâf, 75, 88).
Bu çevrelerin peygamberlere karşı çıkarken öne sürdükleri gerekçe, peygamberlerin çevrelerine halktan, sıradan insanları, köle ve yoksulları toplamış olmaları ve bu sınıfları yönetime ortak etmek istemeleridir. Mele olanlara göre, bu insanların siyasal katılımda bulunmaya hakları yoktur. Çünkü bunlar, aşağılık, sıradan, görüş beyan etmekten yoksun ve ayak takımı sürülerdir (11/Hûd, 27). Bu sürüler, ancak seçkin çevrelere hizmet etmek, onlara boyun eğmekle yükümlüdürler. Aslında bu değerlendirmelerinin temel sebebi, dünyevî çıkarları, sömürü hortumlarını kaybetme endişeleridır.
Müstekbirler sınıfının diğer bir kategorisi de, ekonomik gücü elinde bulunduran mütref zümresidir. Bunlar, bir ülkenin mâlî , ticarî ve ekonomik hayatını kontrol eder, bu konumları onlara büyük bir refah, servet ve güç katar. Adaletli olmayan bir bölüşüm sisteminin emek sömürüsüne dayalı yapısı, böyle zümreleri besleyip ortaya çıkaran en büyük etkendir. Bir kere servet ve refahı ellerine geçirdilermi, artık bu zümrelerin istikbârı/büyüklük göstermeleri, Allahın hükümlerine isyan etmeleri, yoksulları ve emek sahiplerini koruyan İslâmî sisteme karşı çıkmaları kaçınılmazdır. Bundan dolayı, tarih boyunca yoksullardan, güçsüz ve köle sınıflarından yana olan peygamberlere karşı ilk baş kaldıranların bu sınıflardan olması şaşırtıcı değildir (17/İsrâ, 16; 34/Sebe, 34)
Kurana göre mütref ve mele, karşılıklı ilişki ve işbirliği içinde müstekbirler sınıfını meydana getirerek yoksul, güçsüz ve köle sınıfları olan müstazaflara karşı birleşirler. Derin devlet denen şey, bu istikbâr koalisyonundan başka bir şey değildir. Bu derin toplumsal çelişki, ikincilerden yana tavır koyan her peygamberin gelişinde istisnasız bütün dehşetiyle ortaya çıkmış, çatışmalara yol açmıştır. Bu, toplumların sosyolojik realiteleridir. (11) Kavminin meleinden/ileri gelenlerinden, istikbâr edenler/büyüklük taslayanlar, içlerinden müstazaflara/zayıf görülen iman edenlere dediler ki: Siz Sâlihin gerçekten Rabbi tarafından gönderildiğini biliyor musunuz? (Buna inanıyor musunuz?) Onlar da, Şüphesiz biz Onunla gönderilene iman edenleriz, dediler. Müstekbirler/büyüklük taslayanlar da dediler ki: Biz de sizin iman ettiğinizi inkâr edenleriz. (7/Arâf, 75-76)
Kavminin meleinden/ileri gelenlerinden, istikbâr edenler/büyüklük taslayanlar dediler ki: Ey Şuayb! Kesinlikle seni ve seninle beraber iman edenleri memleketimizden çıkaracağız, yahut dinimez döneceksiniz. (Şuayb) dedi ki: İstemesek de mi? (7/Arâf, 88)
"Karun, Firavun ve Hâmân'ı da (helâk ettik). Andolsun ki Musa onlara apaçık deliller getirmişti de onlar yeryüzünde istikbârda bulunmuşlardı/büyüklük taslamışlardı. Oysa (azabımızı aşıp) geçebilecek değillerdi." (29/Ankebut, 39)
Özellikle Firavunun çevresindeki etkili ve yetkili kişiler olan Hâman ve Karun örnekliğinde açık bir şekilde görüldüğü gibi, müstekbirler iki grupta değerlendirilebilir. Biri, ileri gelenler anlamında olan mele; diğeri refah ve servet sahibi mütref zümreler. Müstekbir prototiplerden Hâman, mele sınıfını; Karun da mütref sınıfını temsil eder. Bu anlamda ilki siyasî, dinî ve idarî kategoriyi; ikincisi de ekonomik kategoriyi ve bu kategoriler içinde yer alan güçleri ifade eder. Mele; önde gelenler, askerî, bürokratik ve politik çevrelerdir. Bir ülkenin yöneticileri ve yönetimde etkili olan askerî ve sivil çevreler, medyayı, köşe başlarını tutmuş zümreler mele kategorisine girer.
Tarihte mele dediğimiz bu sınıfların, çoğunlukla istikbâr ederek Allahın hükmüne karşı çıktıklarını ve peygamberleri çeşitli sıkıntılara ve işkencelere uğrattıklarını gözlüyoruz. Bundan dolayı Kuranda mele ile istikbâr arasında yakın bir ilişki kurulmuştur (7/Arâf, 75, 88).
Bu çevrelerin peygamberlere karşı çıkarken öne sürdükleri gerekçe, peygamberlerin çevrelerine halktan, sıradan insanları, köle ve yoksulları toplamış olmaları ve bu sınıfları yönetime ortak etmek istemeleridir. Mele olanlara göre, bu insanların siyasal katılımda bulunmaya hakları yoktur. Çünkü bunlar, aşağılık, sıradan, görüş beyan etmekten yoksun ve ayak takımı sürülerdir (11/Hûd, 27). Bu sürüler, ancak seçkin çevrelere hizmet etmek, onlara boyun eğmekle yükümlüdürler. Aslında bu değerlendirmelerinin temel sebebi, dünyevî çıkarları, sömürü hortumlarını kaybetme endişeleridır.
Müstekbirler sınıfının diğer bir kategorisi de, ekonomik gücü elinde bulunduran mütref zümresidir. Bunlar, bir ülkenin mâlî , ticarî ve ekonomik hayatını kontrol eder, bu konumları onlara büyük bir refah, servet ve güç katar. Adaletli olmayan bir bölüşüm sisteminin emek sömürüsüne dayalı yapısı, böyle zümreleri besleyip ortaya çıkaran en büyük etkendir. Bir kere servet ve refahı ellerine geçirdilermi, artık bu zümrelerin istikbârı/büyüklük göstermeleri, Allahın hükümlerine isyan etmeleri, yoksulları ve emek sahiplerini koruyan İslâmî sisteme karşı çıkmaları kaçınılmazdır. Bundan dolayı, tarih boyunca yoksullardan, güçsüz ve köle sınıflarından yana olan peygamberlere karşı ilk baş kaldıranların bu sınıflardan olması şaşırtıcı değildir (17/İsrâ, 16; 34/Sebe, 34)
Kurana göre mütref ve mele, karşılıklı ilişki ve işbirliği içinde müstekbirler sınıfını meydana getirerek yoksul, güçsüz ve köle sınıfları olan müstazaflara karşı birleşirler. Derin devlet denen şey, bu istikbâr koalisyonundan başka bir şey değildir. Bu derin toplumsal çelişki, ikincilerden yana tavır koyan her peygamberin gelişinde istisnasız bütün dehşetiyle ortaya çıkmış, çatışmalara yol açmıştır. Bu, toplumların sosyolojik realiteleridir. (11) Kavminin meleinden/ileri gelenlerinden, istikbâr edenler/büyüklük taslayanlar, içlerinden müstazaflara/zayıf görülen iman edenlere dediler ki: Siz Sâlihin gerçekten Rabbi tarafından gönderildiğini biliyor musunuz? (Buna inanıyor musunuz?) Onlar da, Şüphesiz biz Onunla gönderilene iman edenleriz, dediler. Müstekbirler/büyüklük taslayanlar da dediler ki: Biz de sizin iman ettiğinizi inkâr edenleriz. (7/Arâf, 75-76)
Kavminin meleinden/ileri gelenlerinden, istikbâr edenler/büyüklük taslayanlar dediler ki: Ey Şuayb! Kesinlikle seni ve seninle beraber iman edenleri memleketimizden çıkaracağız, yahut dinimez döneceksiniz. (Şuayb) dedi ki: İstemesek de mi? (7/Arâf, 88)
i1 harfi
- İBÂHİYYE
- İBDÂ
- İBN KESİR
- Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azîm:
- İBN MACE
- Sünen-i İbn Mâce:
- İBN TEYMİYYE
- İBNU'S-SEBİL
- İBRA
- İBRAHİM SÛRESİ
- İBRÂNÎ
- İBTİLÂ'
- İCÂBET
- İCAP VE KABUL
- a) Sözle icap ve kabul:
- Sıygaların İcap ve Kabulde Etkisi:
- b) Mektup, elçi, telefon vb. ile icap ve kabul:
- c) Teâtî yolu ile icap ve kabul:
- İCARETEYN
- İCÂZET
- İCBÂR
- İCMA'
- İcmaın Mertebeleri:
- l) Sarih İcma:
- 2) Sükûtî İcma:
- 3) Müctehidlerin Belli Bir Ortak Noktada İttifak Etmeleri:
- İCMA-İ ÜMMET
- İCMÂLÎ ÎMAN
- İCRÂ
- Mahkeme Kararlarının İcrâ ve İnfazı: