'Yeis', sözlükte, arzu edilen şeyden uzaklaşmak demektir.



Kavram olarak 'yeis', istek ve arzunun tükenmesi, ümitsizlik, umudun kalmaması anlamındadır.



'Yeis' (ümitsizlik), recânın (umut etmenin) karşıtıdır. Kur'an, 'yeis' kelimesine eş anlamlı 'kunût' (sonu tı ile) kelimesini de kullanıyor. 'Kunût', hayrdan ümidi kesmek demektir.



Bir âyette ikisinin birlikte kullanıldığını görüyoruz:



"İnsan, hayr istemekten bıkkınlık duymaz, fakat ona bir şer dokundumu, artık o, yeise düşen bir umutsuzdur." (41/Fussılet, 49)



İnsan yaratılışı gereği, kendine faydalı olan şeyi çok ister. Bunun için gayret eder, çaba gösterir. Sıkıntı ve zorluktan hoşlanmaz. Elindeki nimet ve imkânların gitmesini sevmez. Bir zorluğa düştüğü, elindeki nimetlerin bir kısmı imtihan için elinden alındığı zaman, hemen şikâyete başlar ve bunu bir şer, kendisi hakkında hayr olmayan bir şey olarak değerlendirir. Sonra da ümitsizlik üstüne ümitsizliğe düşer.



Yeis hali, bir ümitsizlik veya kötümserlik halidir. İnsanın, kendisine dokunan bir zorluk, sıkıntı, istediğini elde edememesi ânında düştüğü psikolojik durumu anlatmaktadır. Şüphesiz bu durum, insana âit egoizminin, inkârcı insanların da nankörlüğünün görüntüsüdür. Çünkü hakkıyla iman edenlerde böyle bir durum, böyle bir rahatsızlık olmaz.